OLENTZARO

BESTE IZEN BATZUK: OLENTZERO, OLENTZERO, ORENTZARO, ONENTZARO, ORANTZARO

Gipuzkoako leku askotan, eta baita Nafarroan ere, Olentzaro deitzen zaio mendian txabola batean bizi den ikazkin xelebre bati. Gabon gauean, etxekoak oheratutakoan, tximiniatik sartzen da Olentzaro Gabon suarekin epeltzera, eta, horregatik, egun horretan, garbi egon behar du tximiniak.

Elezahar batzuk beldurra eragiten duen Olentzero bat irudikatzen dute. Elduaienen (Gipuzkoa) diotenez, Olentzero gabon gauean menditik herrietara etortzen da, eta etxeko tximinitik jeisten da, bizkarrean ote-txorta duela eta eskuetan igitaia. Tximinia ordurako garbi ez badago, etxeko guztiei lepoa mozten die.

Gaur egun, Olentzaro, Euskal Herriko umeei eta ez-umeei, Gabonetan opariak ekartzen dizkien pertsonaia da, Noel pertsonaiaren antzekoa. Ikazkin hau, urte osoan, basoan, ikatza egiten egon ondoren, zaku-bete opariz zamatuta ibitzen da Gabon gauean, etxez etxe, poza banatzen. Urtean zehar zintzo portatu denarentzat oparia izaten du, eta gaizki portatu denarentzat, ikatza.

Olentzeroren abestia

(AMAROA BERTSIOA)


Olentzero joan zaigu

mendira lanera

intentzioarekin

ikatz egitera.

Aditu zuenean

Negu jaio zela

lasterka etorri zen

berri ematera.


Horra, horra

gure Olentzero.

Pipa hortzetan duela

eserita dago.

Kapoiak ere baitu

arrautzatxoekin

bihar meriendatzeko

botila ardoekin.


Inolaz ezin dugu

Olentzero ase

bakarrik jan dizkigu

hamar txerri gazte.

Saieski ta solomo

majina bat heste

Negu jaio dela ta

alaitu zaitezte.


Olentzero buru handia

entedimentuz jantzia,

bart arratsean

edan omen du

bost arroako zahagia.

Bai urde tripa handia!


Horra, horra

gure Olentzero.

...