Sorginak gertu dabiltza

Jakina da sorginak gauez biltzan direla beran festak ospatzako. Beren batzar-tokirik ospetsuena Akelarre izan da, Nafarroako Zugarramurdiko zeIaitxo bat. Hain azaguna eginda Akelarre izen hau, sorgin biltzarre guztiei izen honekin deitu zaiela geroztik, eta ez euskaraz bakarrik, munduko hizkuntza askotan.

Baina, erne! Sorginak ez dira akelarretan bakarrik ibiltzen:

• Gauardian bidegurutzeetara joaten bazara, han ikusiko dituzu dantzan.
• Zuberoan bazauda, berriz, ez hurbildu gauez erreka ertzetara, han biltzen omen dira.
• Astearteetan kontuz ibilil Sorgin eguna baita ata edozer gauza gerta daiteka.
• lnoiz oilarra gauardi aldera kukurrukuka entzunez gero, ez atera etxetik, sorginak gertu dabiltzan seinale baita.
• Gauean, oheratu aurretik, ez ahaztu sukaldea garbitzea, bastela sorginak bertan dantzan ibiliko zaizkizu gau osoan.
• Intxaurrak jaterakoan tokatu al zaizu inoiz jan ezinezko intxaur beltz gogor horietakorik? Sorginak pixa agindakoak omen dira.
• Eta badaezpada ere kontuz ibili beti sorginak aipatzerakoan, behin haien izena esanez gero, gauez haien bisita izateko arriskua egotan oman da eta.

Sorginak uxatzeko

Sorginak ez omen dira konpainia atsegin,a eta haiek uxatzeko bide ugari asmatu izan zituzten gure arbasoek.

Etxean egonez gere, txilar adar bat edota elorri zuria ipini behar da. Honela sorginek ihes egiten dute.

Edo bestela erratz baten gainean guraizeak zabalik ipintzea oso erremedio ona.

Eta kalean bazaude, lasai, hena hemen sorginen aurkako bi erremedio ezin hobeak; poltsikoan beti gatz pittin bat eraman edota sorginak ikustean, erpurua bi behatz artean sartu, gurutzearen irudia eginez.

Eta inoiz, sorginen bat hil behar baldin baduzu, hau da biderik errazeha; haren itzalari tiro egitea.

R. M. Azkue IRAKURGAIAK 5 — ELKAR "EuskaIerriaren Yakintza"

Adurra eta Begizkoa

Sineste zeharren munduan gauza eta izaki guztiek bere irudia dute, biak loturik daude indar — adur- batez, izaki baten irudiari egiten zaiona, izakiari berari gertatuko zaiolakoan. Hau usadiozko sinestea zen gure Herrian, beste askotan bezala eta edibide askok hala dute frogetzen.

Ataundar (G) bat Tolosako (G) aztiarengana joan zen behia nork ebatsi ote zion jakin nahian. Aztiak Iapurra ordezkatzen zuen argizari bat pizteko esan zion, argizariarekin batera Iapurra ere erreko zelakoan.

Bestaldetik begizkoa dugu. Begizkoa zenbait pertsonek begien bitartez zabaltzen ahal zuten indar gaixtoa zen. Normalki sorginen ahalmena izanik, gerta zitekeen zenbaitek ahalmen bera izatea, nahi eta jakin gabe nondik heldu zitzaien. Azken hauek, eta sorginek ez bezala, pertsonak eta animaliak kolpatzen ahal zituzten nahi gabe.

Begizkoez babesteko kuttunak erabiltzen ziren. Zenbait herritan anlmaliei are jartzen zizkieten, babesturik gerta zitezen.

Esan bezala begizkoen aurka erabiltzen ziren kuttunak, era askotakoak ziren, Amezketan (G) haurrari lepotik-dilindan poltsatxo bat jartzen zioten, barnean txanpon bat, ikatza, apioa eta zilborrestearen zatitxo bat zituela. Zeanurin (B) oilo gorotza eta ikatza zituen.

Zegaman (G) behin deabrua hurbildu omen zitzaion haur bati baina honek kuttuna Iepotik zintzilik zeraman; orduan deabruak esan omen zuen, “erruda ta apio oni ezin nakion!“ kuttun barnean zituenak ikusiz.

Mundu hau bitxia egiten zaigu orain, baina Iehen garbi zegoen; Ormaiztegin (G) hala esaten

zuten: " Begizkorik eztala? lzena ezarri zaionean, zerbait bada"

Gaur eagun, beste itxuraz izanik ere, badira halako irudipen asko.

Indar ezezagun hauetaz herriak kontu handia zeukan, esaera honek ongi adierazten duen bezala: "Direnik, ez da sinistu behar, ez direla, ez da asan behar "

EUSKAL MITOLOGIA. Gasteizko Berritzegunen,

Nekane Sagastumek eta Biotza Pikok egindako bildumatik aterata.

IRUDIAK: Koldo Alijostes